Głownia źdźbłowa (Ustilago segetum var. tritici) to jedna z poważniejszych chorób grzybowych atakujących zboża, w tym żyto ozime. Pomimo że występuje rzadziej niż inne patogeny, jej obecność może prowadzić do znacznych strat plonów oraz obniżenia jakości ziarna. Skuteczna walka z tą chorobą wymaga zrozumienia jej biologii oraz wdrożenia odpowiednich metod zapobiegawczych i ochronnych.
Biologia i objawy choroby
Głownia źdźbłowa to choroba systemiczna, której sprawcą jest grzyb przenoszony głównie z materiałem siewnym. Zarodniki przetrwalnikowe (teleutospor) dostają się do rozwijających się zarodków kiełkujących nasion, gdzie przechodzą w stadium grzybni, rozwijającej się w roślinie aż do fazy kłoszenia. Objawy ujawniają się dopiero w momencie pojawienia się kłosa – zamiast typowego kłosa, roślina wytwarza czarne, pylące masy zarodników. Porażone rośliny są często niższe i słabiej rozwinięte.
Straty gospodarcze
Choć choroba nie występuje masowo co roku, jej lokalne ogniska mogą powodować straty nawet do 30% plonu. Dodatkowym problemem jest pogorszenie jakości ziarna oraz ryzyko rozprzestrzeniania się choroby w kolejnych sezonach, jeśli nie zostaną podjęte odpowiednie działania zapobiegawcze.
Metody zwalczania
- Stosowanie kwalifikowanego materiału siewnego
Najważniejszym krokiem w zwalczaniu głowni źdźbłowej jest stosowanie zdrowego, wolnego od patogenu materiału siewnego. Nasiona powinny pochodzić z certyfikowanych źródeł, gdzie przeprowadzane są odpowiednie testy jakości.
- Zaprawianie nasion
Zaprawianie materiału siewnego fungicydami stanowi najskuteczniejszy sposób ochrony przed głownią źdźbłową. Obecnie dostępne są środki zawierające substancje czynne takie jak:
- tritikonazol – za przykład może posłużyć Flutrix 050 FS produkcji Innvigo
- tebukonazol,
- prochloraz.
Zaprawy te eliminują grzybnię znajdującą się w zarodkach i zabezpieczają rozwój młodych roślin.
- Płodozmian
Załącznik:
oprysk flutrix.jpg
Choć głownia źdźbłowa nie przeżywa długo w glebie, uprawianie zbóż w monokulturze może zwiększyć presję choroby. Włączenie do płodozmianu roślin innych niż zbożowe, takich jak rośliny strączkowe czy oleiste, może ograniczyć rozwój choroby.
- Monitoring plantacji
Ważnym elementem jest obserwacja pola i identyfikacja porażonych roślin w okresie kłoszenia. Umożliwia to szybkie działanie w kolejnych sezonach (np. wymianę materiału siewnego).
Podsumowanie
Głownia źdźbłowa w życie ozimym to choroba, którą można skutecznie kontrolować, pod warunkiem zastosowania profilaktycznych działań agrotechnicznych i chemicznych. Najważniejsze jest stosowanie zaprawionego materiału siewnego oraz unikanie stosowania ziarna zebranych z porażonych plantacji. Systematyczne monitorowanie upraw i wdrażanie zaleceń integrowanej ochrony roślin pozwala na minimalizację strat i utrzymanie wysokiej jakości plonu.
